Leren hoeft absoluut niet altijd leuk te zijn. Het moet echter wel zinvol zijn voor het individu. Als je iets móet leren, wat je totaal niet interesseert en waarvan je het nut niet inziet dan verdwijnt je motivatie. Sterker nog, je hersenen werken letterlijk minder goed mee. Met de huidige breinkennis weten we dat iedereen uniek is en het dus niet mogelijk is om van kinderen te verwachten dat ze zich allen op hetzelfde tempo en niveau ontwikkelen. Toch is dat nog steeds wat we binnen het (ruim tweehonderd jaar oude) onderwijssysteem van ze verwachten.
Van moeten naar willen
Kinderen willen voor ze naar school gaan dolgraag leren. Ze worden geboren als volledig autodidactische leermachines. In het algemeen (uitzonderingen daargelaten) ervaren jonge kinderen ook geen stress. Dit start na het vierde jaar als ze hun autonomie langzaam verliezen en mee moeten in het cognitieve gestructureerde onderwijssysteem. Hierdoor verdwijnt hun motivatie en ontwikkelen ze angsten en blokkades omdat ze voelen dat ze in een mal moeten passen. Ze moeten van alles leren maar er wordt niet gekeken naar wat ze willen leren. Het grootste probleem in het huidige onderwijs is het gebrek aan motivatie bij leerlingen.
“Begin met de lekkerste hapjes en ontwikkel leerplezier.”
Begin met de lekkerste hapjes en ontwikkel leerplezier. Vanuit nieuwsgierigheid op zoek naar kennis als vlinders die de wereld willen verkennen vanuit verbeeldingskracht en groeien met vallen en opstaan. Ontdekken, proberen, vanuit verbeeldingskracht je eigen weg zoeken.
De leerkracht verandert van de klassikale kennisoverdrager naar de coachende wijze rups die de vlinders inspireert, helpt waar nodig, maar vooral vertrouwt op de autonomie van het kind zelf. Daarbij behandelt hij alle kinderen ongelijk, want dat zijn ze. Laat kinderen hun hele schoolperiode (tot 27) kleuteren. Zo ontwikkelen ze zelfvertrouwen en leer-discipline vanuit motivatie.
OMderwijs
Het huidige onderwijs is niet zomaar om. Vele scholen doen pogingen om langzaam de leerlingen meer regie te geven, maar ze blijven vasthouden aan het systeem van lessen, toetsen, vakken, etc. Sjef Drummen, oprichter van Agora, een succesvolle vernieuwingsschool in Roermond, schreef het boek Catharsia, het anti-mayonaise boek ter voorkoming en bestrijding van educatieve alzheimer.
“Dit boek gaat over mijn absolute geloof in de noodzaak dat het huidige failliete onderwijsbestel volledig vervangen wordt door een ethisch verantwoord model.”
Hij zegt dat er een detox nodig is, de catharsis om los te komen van de geïnstitutionaliseerde gedachten in ons denken. De conditionering die de laatste tweehonderd jaar is vastgeroest in onze hersenen, dat kennis de mens verheft. Dat de meester deze kennis in gecatalogiseerde vakken moet overdragen aan en toetsen bij de leerling, omdat dat al jaren zo gaat. Hoe komen we los van deze onzin?
10 redenen waarom het huidige onderwijssysteem niet meer werkt
- De leermotivatie in Nederland behoort tot de laagste van de wereld. Dit is de grootste bedreiging van het huidige onderwijs.
- Het bevordert segregatie. Klassen, lokalen, roosters, niveaus. NL maakt zich schuldig aan educatieve apartheid. Heterogeniteit is het beste voor de leerprestaties van kinderen.
- Het is veel te duur. Torenhoge personeelskosten en jaarlijkse reparatiekosten van schade die het onderwijsmodel zelf veroorzaakt ligt tussen 20 en 40 miljard per jaar.
- Het levert werkdruk en stress. Vanuit regels, focus op kennis en administratieve verplichtingen wordt werkdruk groter. Passend onderwijs kan niet slagen in huidig model.
- Het gaat voorbij aan de autonomie van de lerende. Uitgaan van een curriculum is voorbijgaan aan autonomie van de leerling. Je kunt niet voorschrijven wat men moet leren.
- Het focust op kennisoverdracht. Focus op kennis leidt tot demotivatie, focus op motivatie leidt tot kennis. Kinderen voelen dat school móet en ze vinden het sáái.
- Het houdt geen rekening met verschillen. Iedereen leert op zijn eigen unieke manier, elk kind heeft een eigen benadering nodig. Toch krijgt iedereen dezelfde cognitieve toetsen?
- Enorme waste of human capital. Er is geen gemiddelde. Iedereen leert anders. Gelijke behandeling bevordert pestgedrag. We halen niet uit kinderen wat erin zit.
- Het is 30 jaar over zijn houdbaarheidsdatum heen. School is saai, extra initiatief wordt niet gevraagd. In de supersnelle verandering van tijdperk is kennisreproductie niet belangrijk.
- Het sluit niet aan bij de huidige breinkennis. De hersenen zijn plastisch en iedereen leert anders. Je leert met al je zintuigen en het beste in een sociale context.
Nieuw-weten
Juist omdat de wereld zo snel verandert is uitgaan van niet-weten en het hebben van verbeelding van hogere relevantie dan kennis. Samen leidt dit tot nieuw weten, datgene wat de wereld verder brengt. Herhaling van het bestaande weten houdt je gevangen in de oude wereld. Hij die zich het beste aanpast aan verandering zal overleven (Charles Darwin). We kunnen dus alleen maar constateren dat het reguliere onderwijs kinderen demotiveert door ze vol te stoppen met oude
kennis en het is ook nog eens enorm duur en zonder de gewenste resultaten. Met de huidige breinkennis weten we dat iedereen uniek is en op eigen manier en tempo leert. Een uniform systeem kán dus nooit slagen.
Leren 0.0
Leren is een autodidactische activiteit die in een sociale context plaatsvindt. Normaal gezonde kinderen worden geboren als perfecte autodidactische leermachines. Ze staan aan. Het enige wat je moet doen is de voorwaarden voor dat leren optimaliseren. En van de uitknop afblijven. Zelfvertrouwen is de brandstof van autodidactisch handelen. Het is een goede basis voor persoonlijke ontwikkeling. Een kind wat leert lopen valt 1700 keer. Het heeft een enorme drang het zelf te leren. Omdat het in een sociale context gebeurt, zijn stimulerende woorden en applaus van essentieel belang. De spiegelneuronen helpen ook mee om gedrag in de omgeving te kopiëren.
Alleen de lerende kan bepalen of leren zinvol is en aansluit bij zijn motivatie. Lef is ook een belangrijke factor. Een laatste belangrijke voorwaarde voor zelfleren is standvastig zijn; je kunt de wereld veroveren, maar je moet het wel zelf doen, doorzetten als het tegenzit. Leren van je fouten. Leerkrachten moeten dus ook het vertrouwen hebben leerlingen zelf te laten spartelen in het diepe. Ze leren reflecteren, motiveren om steeds opnieuw te proberen en hun horizon te verbreden.
Troep opruimen
Voorlopig zitten we wel met de rommel van het huidige systeem. Meer thuiszitters dan ooit tevoren, gedémotiveerde leerlingen, het grootste lerarentekort ooit. Hoe gaan we dat tij keren?
We moeten ervoor zorgen dat we sterke kinderen maken, dan hoeven we ze ook niet te repareren, want dan blijven hun leermachientjes prima werken.
Aandacht voor welbevinden en vitaliteit een centrale plaats geven in het onderwijs. Starten met kleinere groepen leerlingen (tot maximaal 18) per leerkracht/coach. In een gezamenlijke dagstart aandacht voor wat ze willen leren, of ze hulp nodig hebben en van wie op welke manier. Reflecteren op het leerproces en blijven bijsturen. Leerlingenkeuze geven wat ze willen leren en op welke manier. Dat kan zowel in als buiten de school zijn en in ieder geval met veel meer vrij in te richten werk en leertijd. Aandacht voor vitale leefstijl, vitale omgeving, groeimindset, breinkennis maar ook zingeving. Momenteel is er een post HBO opleiding in ontwikkeling tot docent Vitalogie. Hierin komen al deze onderdelen aan bod. Heb je interesse om daarin mee te denken. Stuur een pb of mail naar info@jongsterk.nl
Maike van der Zwart is eigenaar van JongSterk – training en coaching in mentale vitaliteit voor jongeren, onderwijsprofessionals en jeugdzorgmedewerkers.
Het doel van deze trainingen is dat kinderen zelf de regie krijgen over hun hoofd; hun leerprocessen en mentale processen. Zodat ze mentaal vitaal worden en hun wereld kunnen veroveren. We leren je praktische tools waarbij je op grond van de huidige breinkennis je onbewuste processen met je bewuste brein positief leert aan te sturen.
Daarnaast is Maike samen met Klaas Koster van Vitalogisch bezig met het ontwikkelen van een opleiding tot Docent Vitalogie.
“Het is beter sterke kinderen te maken dan gebroken volwassenen te repareren.”